MAL AYRILIĞI REJİMİNDE; EŞLER KENDİ MALLARI ÜZERİNDE TASARRUF YETKİSİNE VE İNTİFA HAKKINA SAHİPTİR VE MALLARININ İDARESİ KENDİSİNE AİTTİR

• Mal ayrılığı rejiminde; eşler kendi malları üzerinde tasarruf yetkisine ve intifa hakkına sahiptir ve mallarının idaresi kendisine aittir (TKM mad.186/1)

01.01.2002 tarihinden önce 743 Sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin (TKM) yürürlükte olduğu dönemde, eşler arasında yasal mal ayrılığı rejimi geçerliydi (TKM mad.170). TKM’de, mal rejiminin tasfiyesine ilişkin düzenleme mevcut olmadığından, eşlerin bu dönemde edindikleri mal varlığının tasfiyesine ilişkin uyuşmazlık, aynı Kanun’un 5.maddesi yollamasıyla Borçlar Kanunu’nun genel hükümleri göz önünde bulundurularak “katkı payı alacağı” hesaplama yöntemi kurallarına göre çözüme kavuşturulmalıdır. Zira Borçlar Kanunu, Medeni Kanunun tamamlayıcısı olarak kabul edilmiştir (eBK mad. 544, TBK mad. 646).

Mal ayrılığı rejiminde; eşler kendi malları üzerinde tasarruf yetkisine ve intifa hakkına sahiptir ve mallarının idaresi kendisine aittir (TKM mad.186/1). Her birinin malları, geliri ve kendi kazançları yine kendilerine ait kişisel mallarıdır (TKM mad.189). Kadın veya kocanın, mal rejiminin devamı sırasında diğerinin edindiği mal varlığına katkısı nedeniyle katkı payı alacağı isteğinde bulunabilmesi için mutlaka para ya da para ile ölçülebilen maddi veya hizmet değeriyle katkıda bulunması gerekir.

Mal ayrılığı rejiminin geçerli olduğu dönemde satın alınan tasfiyeye konu mala çalışma karşılığı elde edilen gelirlerle (maaş, gündelik, kar payı vb.) katkıda bulunulduğunun ileri sürüldüğü durumlarda; çalışarak, düzenli ve sürekli gelire sahip eşin, aksi kanıtlanmadıkça, yapabileceği tasarruf oranında katkıda bulunduğunun kabulü gerekir. Yargıtay’ın ve Dairemizin devamlılık gösteren uygulamaları da bu yöndedir.

Bu açıklamalar doğrultusunda; öncelikle evlenme tarihinden, malın edinildiği tarihe kadar, eşlerin çalışma sürelerine ve gelirlerine ilişkin belgeler bulundukları yerlerden eksiksiz olarak getirtilmelidir. Çalışmanın sabit olmasına rağmen, bir kısım döneme ilişkin belgelere ulaşılamaması durumunda, ilgili meslek kuruluşlarından ve/veya bilirkişilerden o döneme ilişkin yaklaşık gelir durumu sorulup öğrenilerek, malın edinildiği tarihe kadar ki eşlerin tüm gelirleri ayrı ayrı belirlenmelidir. Sonra, her bir eşin alışkanlıkları, ekonomik ve sosyal statüleri gözetilerek, kişisel harcamaları ile ayrıca kocanın 743 Sayılı TKM’nin 152. maddesi gereğince evi geçindirme yükümlülüğü nedeniyle yapabileceği harcama, eşlerin kendi gelirlerinden düşülerek, gerçekleştirebilecekleri tasarruf miktarları ayrı ayrı tespit edilmeli, daha sonra her eşin tasarruf miktarının, birlikte yaptıkları toplam tasarruf miktarı içindeki oranı belirlenmelidir. Her bir eşin bulunan bu tasarruf oranı, çalışmaları karşılığı elde ettikleri gelirleriyle malın alımına yaptıkları katkı oranı olarak kabul edilerek, tasfiyeye konu malın dava tarihi itibariyle belirlenecek sürüm(rayiç) değeri ile çarpılmak suretiyle katkı payı alacağı miktarları hesaplanmalıdır.

Sözü edilen değer tespiti, belirleme ve hesaplamaların yapılabilmesi için gerek görülmesi durumunda konusunun uzmanı bilirkişi veya bilirkişilerden de yardım alınmalıdır. Tasfiyeye konu birden fazla malın bulunması durumunda, her biri için aynı yöntem uygulanır.

Somut olaya gelince; eşler, 25.12.1964 tarihinde evlenmiş, 2000 yılında açılan boşanma davasının kabulüne ilişkin hükmün, kesinleşmesiyle boşanmışlardır. Mal rejimi boşanma davasının açıldığı tarih itibarıyla sona ermiştir (TMK mad.225/son). Sözleşmeyle başka mal rejiminin seçildiği ileri sürülmediğinden evlilik tarihinden 4721 Sayılı TMK’nin yürürlüğe girdiği 01.01.2002 tarihine kadar mal ayrılığı (TKM mad.170), bu tarihten mal rejiminin sona erdiği tarihe kadar ise, edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir (4722 Sayılı Yasa mad.10, TMK mad.202/1). Tasfiyeye konu 3703 ada 7 parsel sayılı arsa ile 3703 ada 8 parsel sayılı arsa eşler arasında mal ayrılığının rejiminin geçerli olduğu 11.11.1991 tarihinde; 52 ada 26 parsel sayılı 7 nolu bağımsız bölüm de eşler arasında mal ayrılığının rejiminin geçerli olduğu 15.11.1991 tarihinde davalı eş adına tescil edilmiştir. Davacı kadın, çalışarak kazadıklarını vermek suretiyle katkıda bulunulduğunu iddia etmiştir. Mal rejiminin tasfiyesinde eşlerin bağlı olduğu rejime ilişkin hükümler uygulanır (4721 S.lı TMK mad.179).

Tüm dosya kapsamı birlikte incelendiğinde; davacının tasfiyeye konu taşınmazların edinilmesine çalışarak katkısı olduğunu iddia ettiği, davalının taşınmazları miras kalan taşınmazların satışından elde edilen para ile satın aldığını savunduğu, Mahkemece, miras kaldığı iddia edilen 915 parsel sayılı taşınmazın 1976 yılından beri köy tüzel kişiliğine ait olduğu ve 235 ve 649 parsel sayılı taşınmazların da, tasfiyeye konu taşınmazların edinilmesinden sonra satıldığı gerekçesi ile kişisel mal savunmasına itibare edilmeyerek davacı kadının çalışarak katkısı olduğu kabul edilerek katkı payı alacağına karar verildiği anlaşılmaktadır. Öncelikle davalının savunmasında belirttiği miras kalan taşınmaz 915 parsel sayılı taşınmaz değil, 815 parsel sayılı taşınmaz olup, dosya kapsamına alınan tapu kaydı yanlış parsele ilişkindir, UYAP sisteminden yapılan incelemeye göre, 815 parsel sayılı taşınmazda davalının 1/6 hissesi olduğu, hissesini de 22.11.2017 tarihinde sattığı anlaşılmaktadır. O halde, tasfiyeye konu malların edinme tarihi ile 815 parsel sayılı taşınmazda bulunan hissenin satış tarihi arasındaki zaman aralığı göz önüne bulundurulduğunda, tasfiyeye konu taşınmazların edinilmesinde kullanıldığından söz edilemez. Ancak, dava dışı 235 ve 649 parsel sayılı taşınmazların davalı eşe miras olarak 2/6 hissenin 01.02.1991 tarihinde intikal ettiği, 03.12.1991 tarihinde taşınmazlardaki hisselerini kardeşine devrettiği, tasfiyeye konu 3703 ada 7 parsel sayılı arsa ile 3703 ada 8 parsel sayılı arsa taşınmazların 11.11.1991 ve 52 ada 26 parsel sayılı 7 nolu bağımsız bölümün ise 15.11.1991 tarihinde satın alındığı görülmekle, her ne kadar Mahkemece yazılı gerekçe ile kişisel mal savunmasına itibar edilmemiş ise de; dava dışı 235 ve 649 parsel sayılı taşınmazların devir tarihi ile tasfiyeye konu taşınmazların edinme tarihinin yakınlığı, dava dışı taşınmazları devralan kişinin yakın akraba olması nedeniyle devir parasının önceden alınabileceği yakın tarihte toplu olarak üç tane taşınmaz satın alınması karşısında, dava dışı devredilen taşınmazların satışından elde edilen paraların başkaca bir yere harcandığı da iddia ve ispat edilemediğine göre, dava dışı 235 ve 649 parsel sayılı taşınmazların tasfiyeye konu taşınmazların edinilmesinde kullanıldığının kabulü gerekir. O halde, Mahkemece, dava dışı taşınmazların satışından elde edilen paranın tasfiyeye konu taşınmazların bedelinin tamamını karşılayıp karşılamadığı tespit edilerek, tamamına yetmemesi halinde kalan kısım için katkı payı alacağına karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır…. 27.02.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi. Yargıtay Kararı – 8. HD., E. 2016/20435 K. 2020/1888 T. 27.2.2020