14.01.2023 Geminin İhtiyati Haczi – Deniz Alacağı
Geminin ihtiyati haczi – TTK'nın 1352. maddesi uyarınca, bir geminin ihtiyati haczi, sadece
Kanun'da sınırlı olarak sayılmış olan deniz alacakları için istenebilir
İhtiyati haciz talep eden vekili dava dilekçesi ile; müvekkili …'un uzun yıllar “KAPTAN” olarak görev
yapmış, deneyimli, tanınan, güvenilir ve çalışkan bir gemi adamı olduğunu, …'a ile aralarında
akdedilen “Gemi Adamı Hizmet Akdi” mucibince 03 Ekim 2021 tarihinden 16 Aralık 2021'e kadar,
işverene ait … “…” isimli ve işverenin talimatı üzerine iktisap ettiği gemilerde, Uzakyol Kaptan
yeterliliği ve “KAPTAN” sıfatı ile mesai mefhumu gözetmeksizin ve şirketin ekonomik etkinliğine fayda
sağlamak amacıyla üstün bir performans sergileyerek görev yaptığını, ne var ki; bütün görev ve
sorumluluğunu layıkıyla yerine getiren müvekkilinin iş akdinin 07 Aralık 2021 tarihinde Gemi … Demir
Bölgesi'ne girer girmez davalı şirket tarafından hiçbir geçerli ve/veya haklı bir sebep gösterilmeksizin
kötü niyetli olarak haksız ve hukuka aykırı bir biçimde sona erdirildiğini, geminin bir sonraki Türkiye'ye
girişinde de 2.ve 3. kaptanların da iş akitlerinin hiçbir gerekçe gösterilmeden fesh edildiği bilgisinin
kendilerine ulaştığını, müvekkili ile karşı taraf arasında akdedilen 03 Ekim 2021 tarihli sözleşme gereği
müvekkilinin 6 ay süre ile hizmet görme taahhüdü karşılığında çalışmaya başladığını, müvekkilinin
hizmet ilişkisi sona erdi tarihte aldığı Net Ücret 4.500,00-USD olduğunu, müvekkilinin gemi adamı
alacağının TTK kapsamında "deniz alacağı" ve "gemi alacağı" sayılması sebebiyle işbu ihtiyati haciz
başvurusunu yaptıklarını, müvekkilinin gemide yapmış olduğu çalışmalar neticesinde doğan ücret
alacağı TTK sair maddeleri uyarınca Gemi ve Deniz Alacaklısı hakkını verdiğini, müvekkilinin alacağı
gemi alacaklısı hakkı vermekte olduğunu 1369/e bendi kapsamında ihtiyati haciz talebini izafeten
gemi işletenine yöneltmeye, 1369/b kapsamında ise yine 2018 tarihinden beri geminin kiracısı sıfatı
ile hareket etmesi ve uyuşmazlığın 2021 yılında meydana gelmesi sebepleri ile yöneltmeye hukuken
hakkı olduğunu, tüm bu nedenlerle (fazlaya ilişkin her türlü talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla
işin aciliyeti ve olağanüstü zararlara yol açabilme ihtimali nedeniyle karşı tarafa tebligat
yapılmasından sarfınazar edilmesine, Müvekkilinin Şirket'in … IMO Numaralı … Bayraklı “…” isimli
gemiden deniz ve gemi alacağı niteliğinde olan 15.600-USD tutarındaki alacağının teminat altına
alınması için için ihtiyaten haczine karar verilmesine, … IMO Numaralı … Bayraklı “…” gemisinin
seferden men edilmesine, TIK 1363 gereği ihtiyati haciz talebinin teminatsız verilmesine, karar
verilmesini talep ve dava etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARAR ÖZETİ :
İskenderun Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 01/04/2022 tarih ve 2022/… D.İş, 2022/… Karar sayılı kararı
ile; ihtiyati haciz talep eden vekilinin talebinin gemi kaptanının çalışmadığı aylara ilişkin ücret olduğu,
bu suretle somut olayda muaccel bir alacağın olmadığı ayrıca iş akdinin feshinin haksız olup
olmadığının tespitinin yargılamayı gerektirdiği, bu sebeple çalışmadığı aylara ilişkin ücret talebinin
TTK 1352/o maddesi uyarınca gemi üzerinde ihtiyati haciz verilmesi için aranan şartları taşımadığı
anlaşıldığından davacı vekilinin ihtiyati haciz talebinin reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
İHTİYATİ HACİZ TALEP EDEN TARAFINDAN İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ :
İhtiyati haciz talep eden vekili istinaf talebi ile; ihtiyati haciz kararının verilmeme gerekçesinin ortada
muaccel bir alacak olmaması sebebi ile reddi hatalı olduğu, talebe konu olayda muacceliyet ile ilgili
olarak incelenmesi gereken hususun yaklaşık ispat olup, müvekkilinin belirsiz süreli iş akdinin karşı
taraf tarafından haksız ve hukuka aykırı gerekçelerle fesih edildiği dilekçe ekinde sunulan belgeler ile
yaklaşık olarak ispatlandığını, mahkeme talebe konu alacak kalemlerinin müvekkillinin çalışmadığı
aylara ilişkin olması sebebi ile muaccel olmadığına ilişkin hatalı değerlendirmelerde bulunduğunu
oysaki buradaki muacceliyet şartının sadece çalışılmış olsaydı kazanacağı ücret olarak
değerlendirilmemesi gerektiğini aksine talepte müvekkili çalışmış olsa ve bu alacak kalemleri talep
edilse dahi bu alacak kalemlerinin yaklaşık olarak ispat edilmesi gerektiğini, alacağın muaccel olup
olmaması hususunda talebin yaklaşık olarak ispat edilmediği hususu gözetilmesi gerektiğini, kaldı ki
Türk Ticaret Kanunu'nun 1352. “Deniz Alacaklısı” başlıklı maddesinde de; "gemide çalışmaları
dolayısıyla ödenecek ücretlerle, onlara ödenmesi gereken diğer tutarlara ilişkin istemler" şeklinde
belirtilmiş olup, burada İlk Derece Mahkemesi'nin değerledirdiği şekilde gemi adamının “sadece”
çalıştığı süreler olarak değerlendirilmemesi gerektiğini, talebe konu alacak kalmelerimizin İşçilik
Alacağı olması sebebi ile İş Kanunu ve Borçlar Kanunu’n sair hükümleri ile bağdaşır hareket etmek
gerekeceğini, hukukumuzda, belli bazı durumlar dışında (tarafların anlaşması, birinin ölümü gibi),
belirli süreli iş sözleşmesinin haklı bir neden olmadıkça süresinin bitiminden önce sona erdirilmesinin
mümkün olmadığını, sözleşmenin süresi dolana kadar taraflar edimlerini yerine getirmekle
yükümlüğü olduğunu ancak uygulamada elbette süresinden önce sona erdirilen belirli süreli iş
sözleşmeleri olduğunu, davaya konu gemi üzerinde deniz ve gemi alacaklısı hakkı veren geminin
yabancı bayraklı ve donatanın yabancı olması ve Türkiye'de muayyen yerleşim yerinin olmaması,
geminin Türk kara sularına girmemesi halinde müvekkilin alacağına kavuşmasını imkansız hale
getireceğini bu sebeple de ihtiyati haciz kararı verilmesi gerektiğini, tüm bu nedenlerle mahkemece
verilen kararın kaldırılarak müvekkili şirketin … IMO Numaralı … Bayraklı “…” isimli gemiden deniz ve
gemi alacağı niteliğinde olan 15.600-USD tutarındaki alacağının teminat altına alınması için TTK 1363
gereği teminatsız ihtiyaten haczine karar verilmesine ve seferden men edilmesine karar verilmesini
talep etmiştir.
HUKUKİ NİTELENDİRME, DELİLLERİN VE İSTİNAF SEBEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ :
Dava hukuki niteliği itibarıyla "İhtiyati Haciz" talebine ilişkindir.
Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının davalı gemide kaptan olarak çalıştığını, sözleşmenin haksız
olarak fehsi nedeniyle oluşan alacak bakımından ihtiyati haciz kararı verilmesini talep etmiştir.
İlk derece mahkemesine, gemi kaptanının çalışmadığı aylara ilişkin alacağı bakımından ihtiyati haciz
kararı verilmeyeceği gerekçesiyle talebi red etmiş ve iş bu karara karşı davacı vekilince istinaf kanun
yoluna başvurulduğu anlaşılmıştır.
TTK'nın 1352. maddesi uyarınca, bir geminin ihtiyati haczi, sadece Kanun'da sınırlı olarak sayılmış olan
deniz alacakları için istenebilir. Aynı maddenin 1. fıkrasının (o)bendi uyarınca, gemi kaptanının ve
personelinin işçilik alacakları ile ülkelerine geri götürülme masrafları, deniz alacağıdır. TTK'nın 1353/4.
maddesi uyarınca, ihtiyati haciz kararı verilebilmesi için, talebe konu alacağın deniz alacağı olması
yeterlidir.
Davacı vekilince davaya konu edilen alacağın iş akdinin sona ermesinden sonra oluştuğu iddia edilen
alacağa ilişkin olduğu, TTK'nun 1352/1-O maddesi uyarınca ihtiyati haciz kararı verilmesinin mümkün
bulunmadığı anlaşılarak ilk derece mahkemesince verilen kararın usul ve yasaya uygun olduğu
anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklanan nedenlerle ihtiyati haciz talep eden vekilinin istinaf başvurusunun reddine karar
verilerek hüküm fıkrasının aşağıdaki şekilde oluşturulması uygun görülmüştür.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere :
1)-İskenderun Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 01/04/2022 tarih ve 2022/… D.İş, 2022/… Karar sayılı
sayılı kararı usul ve yasaya uygun bulunduğundan ihtiyati haciz talep eden vekilinin istinaf
başvurusunun 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b-1 maddesi uyarınca ESASTAN REDDİNE,
2)-492 Sayılı Harçlar Kanunu gereğince karar tarihi itibarıyla alınması gereken 80,70.TL istinaf karar
harcı peşin olarak alındığından yeniden harç alınmasına YER OLMADIĞINA,
3)-6100 sayılı HMK'nın 326/1 maddesi gereğince ihtiyati haciz talep eden tarafından yapılan istinaf
yargılama giderlerinin ihtiyati haciz talep eden üzerinde BIRAKILMASINA,
4)-6100 sayılı HMK'nın 333. maddesi gereğince kullanılmayan gider avansının kararın kesinleşmesi
halinde İlk Derece Mahkemesince taraflara İADESİNE,
5)-6100 sayılı HMK'nın 330. Maddesi gereğince inceleme duruşmasız yapıldığından vekalet ücreti
takdirine YER OLMADIĞINA,
6)-6100 sayılı HMK'nın 7035 sayılı yasanın 30. maddesiyle değişik 359/3 maddesi gereğince kararın
kesin olması nedeniyle İlk Derece Mahkemesince taraf vekillerine TEBLİĞİNE,
Dair, 6100 Sayılı HMK'nun 353/1-b-1 maddesi gereğince dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda
oy birliğiyle ve 6100 Sayılı HMK'nun 362/1-f maddesi gereğince kesin olarak 17/10/2022 tarihinde
karar verildi. T.C. ADANA BAM 9. HUKUK DAİRESİ Esas-Karar No: 2022/1376 – 2022/1153
